Entelektüel Sermaye

Henüz İnşaat sektörü firmalarının ilgi alanına girmeyi başaramamış, maalesef daha uzun bir sürede girmesi zor gözüken bir kavram olan....

“ENTELLEKTÜEL SERMAYE” : TÜRK İNŞAAT SEKTÖRÜ İÇİN GEÇ KALINMIŞ BİR DEĞER

Henüz İnşaat sektörü firmalarının ilgi alanına girmeyi başaramamış, maalesef daha uzun bir sürede girmesi zor gözüken bir kavram olan “ENTELLEKTÜEL SERMAYE” üzerinde bir çerçeve yazı olsun istedim.

Gelişmiş ekonomilere sahip ülkelerde, bilgi kültürü ve teknolojik uygulama performansları öne çıkan sektör firmalarında bu kavram oldukça kıymetlendirilerek uygulama alanı buluyor ve hesaplama niyeti ve kapasitesine sahip olan şirketlere sıradışı ayrıştırıcı lider değerleri katıyor. Yazının ayaklarının yere basması adına, dünyadan yaşayan örnekler olduğunu göstererek devam etmek yerinde olacak, bir çok eleştirel ve imkansızlık yaklaşımın varlığını sınırlayacaktır.

Dünya genelinde entellektüel sermaye yönetimi, inovasyon ve stratejik gelişim konularındaki çalışmalarıyla öne çıkan inşaat şirketlerine birkaç örnek:

1. Bechtel Corporation (ABD): Bechtel, uluslararası alanda geniş bir projeler portföyüne sahip bir inşaat şirketidir. Özellikle altyapı projelerinde ve enerji sektöründe entellektüel sermaye yönetimine önem vermektedir.

2. VINCI (Fransa): VINCI, dünyanın en büyük inşaat ve tesis yönetimi şirketlerinden biridir. İnşaat, enerji, altyapı ve taşımacılık gibi birçok sektörde faaliyet gösterir ve entellektüel sermaye yönetimine stratejik bir yaklaşım benimser.

3. Skanska (İsveç): Skanska, sürdürülebilir inşaat projeleri konusunda lider bir şirkettir ve entellektüel sermaye yönetimine odaklanmıştır.

4. Bouygues Construction (Fransa): Bouygues, dünya çapında inşaat, enerji ve taşımacılık projelerinde faaliyet gösteren bir şirkettir. İnovasyon ve entellektüel sermaye konularında çeşitli projelere imza atmıştır.

5. Turner Construction Company (ABD): Turner, özellikle büyük ölçekli ticari, endüstriyel ve altyapı projelerine odaklanan bir inşaat şirketidir. Entellektüel sermaye ve inovasyon konularına önem vermektedir.

6. Hochtief (Almanya): Hochtief, küresel ölçekte çeşitli inşaat ve altyapı projelerinde faaliyet gösteren bir şirkettir. Teknoloji ve entellektüel sermaye konularında projeler gerçekleştirmektedir.

Bu şirketler, inovasyon, sürdürülebilirlik ve entellektüel sermaye yönetimi konularında öncü rolü üstlenmeyi başarabildiler.  Tabii ki sektörde birçok büyük ve etkili inşaat şirketi bulunmaktadır ve bu şirketlerin entellektüel sermaye uygulamalarını belirlemek genellikle şirketin stratejik hedeflerine, projelerine ve sektörel odaklarına bağlıdır. Eminim ki bir kısım firma da bilgi alanımız dışında bu konudaki çalışmalarına devam etmektedir.

Ülkemiz kapsamında yaptığımız çalışma kapsamında bilgi havuzu, kültür zenginliği, uygulama ve yönetebilme kapasitesi açısından adayımız ,ulusal ve uluslararası projelerde geniş bir deneyime sahip en büyük inşaat şirketlerimizden biri olan Enka İnşaat ve Sanayi A.Ş. dir.

Entellektüel Sermaye nedir?

Entelektüel Sermaye, günümüzde şirket değerlemesi, stratejik yönetim ve sürdürülebilirlik açısından kritik bir rol oynamaktadır. Şirketler, bu değerleri etkin bir şekilde yöneterek yarattıkları farklılaştırıcı katma değerle, hızla değişen iş dünyasında başarıya ulaşabilir ve sürdürülebilir büyümeyi destekleyebilirler.

Entellektüel sermaye, bir organizmanın veya bireyin bilgi, deneyim, teknoloji, inovasyon, marka, ilişkiler ve diğer benzersiz öğeler gibi değerli olabilecek varlıklarını ifade eden bir kavramdır. Entellektüel sermaye, bir kuruluşun rekabet avantajını oluşturan ve sürdüren faktörlerin toplamını temsil eder. Bu kavram genellikle finansal tablolarda somut olarak gösterilemeyen ancak organizasyonun değerini artıran önemli unsurları içerir.

Entellektüel sermaye genellikle üç ana kategori altında incelenir:

1. İnsan Sermayesi (Human Capital): Bu kategori, çalışanların bilgi, beceri, deneyim ve yaratıcılıklarını içerir. Bir şirketin personeli, organizasyonun entellektüel sermayesinin temelini oluşturabilir.

2. Yapısal Sermaye (Structural Capital): Bu kategori, organizasyonun içinde bulunan ve süreçlere, sistemlere, patentlere, yazılımlara ve diğer entelektüel varlıklara dayanan unsurları içerir.

3. İlişki Sermayesi (Relational Capital): Bu kategori, bir organizasyonun müşteri ilişkileri, tedarikçi ilişkileri, marka itibarı ve diğer dış ilişkileri içerir. Müşteri sadakati ve kurumsal itibar gibi faktörler bu kategoriye dahildir.

Entellektüel sermaye, bir organizasyonun sürdürülebilir rekabet avantajını oluşturan faktörleri değerlendirmek için kullanılır. Bu kavram, geleneksel varlık ve mülkiyet tabanlı ekonomik değerlendirmelere bir ek olarak, organizasyonların bilgi ekonomisinde başarılı olmalarına yardımcı olur.

Peki, İnşaat Sektörü için Entelektüel Sermaye tarifi nasıl yapılabilir?

İnşaat sektöründeki entellektüel sermaye, bir şirketin bilgi, deneyim, marka değeri, ar-ge / inovasyon kapasitesi, işveren/idare/yatırımcı ilişkileri, müşteri ilişkileri, yapı malzemeri tanıma, ekonomik uygulama gücü, toplam kalite algısı ve uygulama yeteneği ile teknik / idari çalışan yetenekleri gibi maddi olmayan varlıklarını ifade eder.

Bu kavram, geleneksel varlık, finansal beceri, güçlü teminat çeşitliliği ve maddi kaynakların ötesinde, şirketin rekabet avantajlarını oluşturan ve sürdüren unsurları içerir. Proje yönetimi bilgisi, İnşaat uygulama tecrübesi, teknolojik altyapı, müşteri ilişkileri, yenilikçi ve katma değerli iş süreçleri ve çalışan yetenekleri gibi faktörler, inşaat sektöründeki firmaların entellektüel sermayesini belirleyen önemli unsurlar arasında yer alır. Bu entellektüel sermaye unsurlarının etkin bir şekilde yönetilmesi, geliştirilmesi, şirketlerin sürdürülebilir başarı elde etmelerine ve değişen pazar koşullarına uyum sağlamalarına ve hata öncüler arasında yer almasına katkıda bulunur.

İnşaat sektöründe entellektüel sermaye ölçümü nasıl yapılır?

İnşaat sektöründe entellektüel sermaye ölçümü, şirketin bilgi, tecrübe, yenilikçilik, marka değeri ve diğer entellektüel varlıklarını değerlendirerek, rekabet avantajlarına dönüştürebilme yeteneğini anlamak için önemlidir. İnşaat Sektöründe de Entellektüel sermaye ölçümü, genellikle üç ana kategori altında değerlendirilir:

. İnsan Sermayesi,

. Yapılanma Sermayesi ve

. İlişki Sermayesi.

Bu kategorileri dikkate alarak inşaat sektöründe entellektüel sermaye ölçümü çalışmalarımıza yardımcı olacak bir rehber taslağı aşağıda ki şekliyle sunulabilir:

1. İnsan Sermayesi:

a. Personel Yetenek ve Deneyimi:

• Çalışanların eğitim düzeyi, sektördeki deneyimi ve özel becerileri değerlendirilir. Bu, şirketin bilgi tabanını ve uzmanlık alanlarını belirlemede yardımcı olur.

b. İç Eğitim ve Gelişim Programları:

• Şirket içindeki eğitim ve gelişim programları, personelinin sürekli olarak bilgi ve becerilerini güncellemesini sağlar. Bu programlar, uzmanlık alanlarındaki yetkinliği artırabilir.

2. Yapılanma Sermayesi:

a. Patentler ve Lisanslar:

• Şirketin sahip olduğu patentler, yenilikçilik kapasitesini yansıtabilir. Ayrıca, lisanslar ve kullanım hakları da entellektüel sermayeyi artırabilir.

b. İş Süreçleri ve Bilgi Sistemi:

• Verimli iş süreçleri ve güçlü bir bilgi sistemi, iş süreçlerini optimize eder ve şirketin bilgi tabanını artırır. Bu, rekabet avantajı sağlamada önemlidir.

c. Marka Değeri:

• Şirketin marka değeri, müşteri sadakati ve güvenini yansıtabilir. Marka güçlüğü, müşterilerin tercihlerini etkileyebilir.

3. İlişki Sermayesi:

a. Müşteri İlişkileri:

• Müşteri memnuniyeti, uzun vadeli müşteri ilişkilerini güçlendirebilir. Olumlu müşteri geri bildirimleri ve tekrar işlemler, ilişki sermayesini artırabilir.

b. Tedarik Zinciri İlişkileri:

• Güçlü tedarik zinciri ilişkileri, malzeme temini ve projelerin başarılı bir şekilde tamamlanması için önemlidir. Tedarikçi ve iş ortaklarıyla sağlam ilişkiler kurmak, entellektüel sermayeyi artırabilir.

c. Çalışan Bağlılığı:

• Çalışanların şirkete olan bağlılığı, kurumsal kültür ve iç iletişim, ilişki sermayesini etkiler. Yüksek bağlılık, şirket içindeki bilgi ve deneyimi sürdürülebilir kılar.

Entellektüel Sermaye Ölçümü İçin Genel Adımlar:

1. Varlıkların Belirlenmesi:

• İnsan sermayesi, yapılanma sermayesi ve ilişki sermayesi unsurları belirlenir.

2. Değerleme Kriterlerinin Belirlenmesi:

• Her bir varlık kategorisi için belirli ölçüm kriterleri belirlenir. Örneğin, personel yetenekleri için eğitim seviyeleri, deneyim süreleri, başarıları gibi kriterler.

• Belirlenen kriterlere yönelik veri toplama süreci başlatılır. Bu süreç, anketler, performans değerlendirmeleri, müşteri geri bildirimleri ve diğer veri kaynaklarını içerir.

• Elde edilen veriler, belirlenen ölçüm kriterlerine göre değerlendirilir. Şirket, bu değerlendirmeleri kullanarak entellektüel sermayesini artırmak ve iş süreçlerini iyileştirmek üzere stratejiler geliştirebilir.

Bu aşamada, gelişen iş dünyasında hızla kullanıma girmiş olan Yapay Zeka ve Entellektüel Sermaye ilişkisini de tarif etmeye çalışmak gerekebilir.  Yapay Zeka uygulamaları, Entelektüel Sermaye varlıklarımızı yönetmekte ve değerlendirmekte önemli bir rol oynar. Bu teknoloji, şirketlerin bilgi ve deneyim varlıklarını daha etkili bir şekilde kullanmalarına, daha güçlü rekabet avantajları elde etmelerine ve sürdürülebilir başarıya ulaşmalarına yardımcı olabilir.

Öne çıkan entellektüel sermaye değerlendirme yöntemleri :

Entellektüel sermayeyi kesin bir şekilde hesaplamak zordur, çünkü bu kavram genellikle somut olmayan unsurları içerir ve belirli bir standart formülü yoktur. Ancak, entellektüel sermayeyi değerlendirmek ve yönetmek için çeşitli yöntemler ve yaklaşımlar vardır. İşte bazı yaygın olarak kullanılan entellektüel sermaye değerlendirme yöntemleri:

1. Piyasa Değeri Yöntemi:

• Bu yöntem, şirketin piyasa değerini belirler ve bu değerin şirketin entellektüel varlıklarıyla ilişkilendirilmesine çalışır. Örneğin, marka değeri ve müşteri ilişkileri bu yöntemle değerlendirilebilir.

• Bu yöntem, entellektüel varlıkların oluşturulması veya elde edilmesi için harcanan maliyetleri değerlendirir. Ancak, bu yöntem genellikle entellektüel sermayenin gerçek değerini tam olarak yansıtmaz.

• Bu yöntem, entellektüel varlıkların gelecekteki nakit akımlarına dayanarak değerlendirme yapar. Örneğin, bir patentin gelecekteki gelir potansiyeli değerlendirilebilir.

• Bu model, entellektüel sermayeyi beş temel unsura ayırır: müşteri, marka, süreç, inovasyon ve insan. Bu unsurların değerlendirilmesi, entellektüel sermayenin analizini sağlar.

Bu yöntemlerden hangisinin kullanılacağı, organizasyonun ihtiyaçlarına, sektöre ve entellektüel varlıkların niteliğine bağlı olarak değişebilir. Birçok durumda, entellektüel sermayenin tamamını hesaplamak yerine, belirli unsurları ve süreçleri değerlendirerek yöneticilere ve yatırımcılara bilgi sağlamak daha yaygındır.

Formun Üstü

Entellektüel Sermaye ölçümünde hangi formüller kullanılır?

Entellektüel Sermaye ölçümü karmaşık bir süreçtir ve spesifik formüller genellikle şirketin özel ihtiyaçları ve endüstri koşulları göz önüne alınarak belirlenir. Ancak, genel olarak entellektüel sermayenin bazı bileşenlerini değerlendirmek için kullanılabilecek öne çıkan formüller vardır. Bu anlamda örnek olarak alınabilecek, entellektüel sermayenin bazı bileşenleri için kullanılabilecek temel formüller:

1. İnovasyon Kapasitesi:

• İnovasyon kapasitesini ölçmek için kullanılan bir formül şu şekilde olabilir:

İnovasyon Kapasitesi = (Yeni Ürün /Proje Sayısı) / Toplam Proje Sayısı×100

2. Müşteri İlişkileri:

• Müşteri ilişkilerini değerlendirmek için kullanılabilecek bir formül:

Müşteri Memnuniyeti = Olumlu Geri Bildirim Sayısı / Toplam Geri Bildirim Sayısı × 100

3. İnsan Kaynakları Verimliliği:

• İnsan kaynakları verimliliğini ölçmek için kullanılabilecek bir formül:

İnsan Kaynakları Verimliliği = Üretkenlik Artışı /  Toplam Çalışan Sayısı ​

4. Marka Değeri:

• Marka değerini ölçmek için kullanılabilecek bir formül:

Marka Değeri = Marka Bilinirliği × Marka İtibarı

5. İş Süreçleri ve Verimlilik:

• İş süreçleri ve verimliliği değerlendirmek için kullanılabilecek bir formül:

İş Süreçleri Verimliliği = Çıktı / Girdi​

6. Risk ve Fırsat Analizi:

• Risk ve fırsat analizini ölçmek için kullanılabilecek bir formül:

Risk ve Fırsat Endeksi = Toplam Fırsatlar / Toplam Riskler

Kavramları bir arada kullandığımız örnek bir yaklaşım;

Entellektüel sermayeyi daha detaylı bir şekilde ifade etmek için, her bir unsuru daha ayrıntılı bir şekilde ele alabiliriz. Bu durumda, formül şu şekilde genişletilebilir:

Entellektüel Sermaye = İnsan Sermayesi + Yapısal Sermaye + İlişki Sermayesi

1. İnsan Sermayesi (Human Capital):

• İnsan sermayesi, çalışanların bilgi, beceri, deneyim, eğitim ve motivasyon düzeylerini içerir.

• İnsan Sermayesi = (Bilgi + Beceri + Deneyim) x Eğitim x Motivasyon

• Yapısal sermaye, organizasyon içinde bulunan ve süreçlere, sistemlere, patentlere, yazılımlara ve diğer entelektüel varlıklara dayanan unsurları içerir.

• Yapısal Sermaye = (Sistemler + Patentler + Yazılımlar) x Bilgi Yönetim Sistemleri

• İlişki sermayesi, organizasyonun müşteri ilişkileri, tedarikçi ilişkileri, marka itibarı ve diğer dış ilişkileri içerir.

• İlişki Sermayesi = (Müşteri Memnuniyeti + Marka İtibarı) x İş ve Çözüm Ortaklıkları x        

                                Sosyal Sermaye

Bu genişletilmiş formül, entellektüel sermayenin temel unsurlarını daha detaylı bir şekilde ifade eder. Ancak, bu formül bir organizasyonun entellektüel sermayesini tam olarak değerlendirmek için kullanılabilir bir standart değildir. Organizasyonların spesifik ihtiyaçlarına ve sektörel koşullarına bağlı olarak, daha spesifik ölçüm ve değerlendirme yöntemleri uygulanmalıdır.

Bu formüller, izleneceği üzere şirketin bilgi altyapısı ve hesaplamalarıyla desteklenecek formül girdileri sağlandığı taktirde, belirli entellektüel sermaye bileşenlerini ölçmek için genel bir başlangıç noktası sağlar. Ancak, her şirketin benzersiz ihtiyaçları ve hedefleri olduğu için spesifik formüller, şirketin özel durumlarına göre uyarlanmalıdır. Ölçümler ve değerlendirmeler, şirketin stratejik hedefleriyle uyumlu olmalı ve sürdürülebilir bir rekabet avantajı sağlamak amacıyla yönlendirilmelidir.

Sonuç olarak Entellektüel Sermaye ölçümü, şirketin piyasa marka algısını yücelterek ticari değerini arttırarak, rekabet avantajlarına hakim olmak ve sürdürülebilir bir büyüme için yönetmek zorunda olduğu önemli bir araçtır. Bu ölçüm ve yönetim süreci, şirketin bilgi tabanını güçlendirmesi, müşteri ve çalışan bağlılığını artırması ve sürdürülebilir başarı elde etmesi için kullanılabilir.

Bu yazımızda, kavramın varlığı ve genel çerçevesini tanıtım amaçlı giriş seviyesinde bir içerik ve detay kullanılmıştır. Umulur ki, İnşaat Sektörü sahipliği ve profesyonelleri, diğer ilgili sektör firmalarıyla yapacakları ortak çalışmalarla bu konuda sevindirici ilerlemeler yaşasınlar…

Ayberk Yalın

Stratejist, Mentör, Koç

Ayberk Yalın / Ekonometrist

ü  Profesyonel Çalışma Alanları / Uzmanlıkları :

Proje Yönetimi, İş Geliştirme, Strateji Geliştirme ve Planlama, Entegre Kalite Yönetim Sistemleri, Bütçe Planlama ve Yönetim Kontrolü, Entelektüel Sermaye Sistemleri, Stratejik İnsan Kaynakları Yönetimi, İş ve çalışanlar için Psikometrik Analizler, Kurumsal Kaynak Planlaması (ERP), Müşteri İlişkileri Yönetimi (CRM), Yönetim Bilgi Sistemleri (MIS), Pazarlama & İletişim & Satış Sistemleri, Yatırım Geliştirme Değerlendirme Yönetim, Fizibilite Çalışmaları

ü  Profesyonel Olarak Çalıştığı Kurum ve Şirketler : (34 yıllık profesyonel iş dünyası tecrübesi)

Çankaya Belediyesi / Ankara

Tepe Grubu / Ankara

Yapı Merkezi / İstanbul

Aktürk Yapı Endüstri / Ankara

Çalık Holding-Gap İnşaat-Çalık Gayrimenkul / İstanbul

ü  Devam Eden İşi :

Ayya66 Mentörlük / Koçluk / Danışmanlık

Stratejist